Jak kofeina może pomóc w leczeniu objawów ADHD?

Kofeina znajduje się nie tylko w kawie, liściach herbaty, coli, ale też w yerba mate, kakao i różnych ziołach. Jest najpopularniejszą substancją pobudzającą. Wydawać by się mogło, że osoby z nadmierną pobudliwością nie powinny pić płynów zawierających kofeinę. Natomiast okazuje się, że może skutecznie przeciwdziałać deficytom uwagi, uczenia się i pamięci! A to jedne z objawów zespołu nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD.

Co to jest ADHD?

ADHD, inaczej zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi jest zaburzeniem neurorozwojowym. Często jest już diagnozowane u dzieci, ale nie jest to choroba, nie można go wyleczyć. Można za to pracować nad kontrolowaniem intensywności objawów. Głównymi symptomami ADHD są:

• nadpobudliwość – nadmierny ruch, trudność bycia w nieruchu, niepokój, często słowotok;
• nadmierna impulsywność – silne reakcje emocjonalne, wybuchy złości, szybkie podejmowanie nieprzemyślanych decyzji.
• problemy z koncentracją uwagi – duża rozpraszalność uwagi, męczliwość psychiczna, problemy z pamięcią.

Istnieją trzy główne podtypy ADHD. Najczęstszy podtyp charakteryzuje osoby wykazujące wszystkie trzy objawy. Pozostałe dwa podtypy obejmują objawy nieuwagi bez nadpobudliwości lub nadpobudliwości oraz impulsywność bez nieuwagi.

Wpływ kofeiny na objawy ADHD

Działanie kofeiny w organizmie zarówno człowieka, jak i zwierząt polega głównie na pobudzeniu ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznało ją za substancję psychoaktywną. Jednak nie ma wyznaczonej dopuszczalnej dziennej dawki kofeiny, którą można zażywać. Wiemy, że spożycie jej w dużych ilościach może mieć negatywne skutki zdrowotne. Dlatego zalecane jest, aby nie przekraczać 400mg kofeiny dziennie. Natomiast kobietom w ciąży, karmiącym piersią oraz osobom z chorobami układu pokarmowego, serca, osteoporozą zaleca się ograniczenie spożywania tej substancji.

Funkcje poznawcze

Wnioski z badań pokazują, że kofeina wpływa na funkcjonowanie poznawcze.  Polepsza koncentrację, skupienie uwagi, zapamiętywanie, pamięć krótkotrwałą, sprawność myślenia i szybkość uczenia się. Dzieje się to za pomocą mechanizmu, który blokuje receptory adenozyny i zwiększa produkcję dopaminy i serotoniny. One właśnie zwiększają uwagę i poprawiają nastrój, zmniejszają niepokój. Natomiast adenozyna odpowiada za senność i tłumienie pobudzenia.

Nadpobudliwość i impulsywność

Dane z badań dotyczących wpływu kofeiny na nadpobudliwość i impulsywność nie były jednoznaczne. Jedno badanie wykazało, że na wpływ kofeiny na nadpobudliwość oddziałuje także wiek i płeć. A inne, że substancja ta zmniejsza impulsywność w krótkim okresie po spożyciu, ale zwiększa podczas przewlekłego spożywania. Oznacza to, że jej wpływ na objawy nadpobudliwości i impulsywności może nie być najlepszy. Nie mamy pewności. Należy to dalej badać i wysunąć wiarygodne wnioski.

Stosowanie kofeiny w leczeniu ADHD

Badania wykazały również, że leczenie kofeiną wyrównało poziom markerów mózgowych u osób z ADHD. Nastąpiło to za pomocą podniesienia poziomu dopaminy i serotoniny, które są niższe u osób z tym zaburzeniem. Brak dokładnej wiedzy na temat wpływu kofeiny na nadpobudliwość i impulsywność sprawia, że kofeina może być bezpiecznie stosowania u osób, których objawy są bardzo łagodne lub dotyczą głównie zaburzeń uwagi. Jednak przeważnie zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi wymaga bardziej intensywnego i silniejszego leczenia.

Literatura:
Wierzejska R., Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2012; 63(2), 141–147.

Horecka-Lewiłowicz A., Lewitowicz P., Springer M.: ADHD – jeden z najczęstszych problemów wieku rozwojowego. Studia Medyczne 2011; 21: 23-36.