Grupa badawcza z Vrije Universiteit Brussel (VUB) dokonała istotnego postępu w dziedzinie neuronauki, prowadząc badania nad mało poznanymi dotąd funkcjami móżdżku. Ich najnowsze badanie koncentruje się na odkrywaniu roli, jaką móżdżek odgrywa w procesach poznawczych i emocjonalnych. Może to mieć istotne znaczenie dla zrozumienia mechanizmów neurobiologicznych oraz leczenia zaburzeń związanych z jego dysfunkcją.
Czym jest móżdżek? Tradycyjne spojrzenie
Móżdżek to strukturą mózgu znajdująca się w tylnym dole czaszki. Podobnie jak półkole mózgu, zbudowany jest z położonej zewnętrznie istoty szarej – kory móżdżku, oraz położonej wewnątrz istoty białej.
Móżdżek powszechnie łączymy głównie z funkcjami motorycznymi, takimi jak:
- Zapewnienie równowagi i postawy ciała
- Regulacja napięcia mięśni
- Kontrola wykonywania ruchów dowolnych, czyli zapewnienie płynności i koordynacji ruchu
Z uwagi na to, w literaturze obraz uszkodzenia móżdżku opisywany jest przede wszystkim jako obniżenie napięcia mięśniowego, niezborność kończyn a także zaburzenia równowagi i chodu.
Najczęściej lekarze, w celu wstępnej oceny stanu móżdżku, zalecają pacjentowi wykonanie próby Romberga lub próby „palec-nos”. Próba Romberga polega na ocenie równowagi pacjenta stojącego ze złączonymi stopami i zamkniętymi oczami. Jeśli pacjent traci równowagę lub zaczyna się chwiać, wynik jest dodatni, co może wskazywać na zaburzenia w układzie przedsionkowym, móżdżkowym lub czuciowym. Natomiast próba palec-nos polega na dotykaniu palcem wskazującym własnego nosa, co ocenia koordynację i funkcje móżdżku. Trudność w wykonaniu zadania może wskazywać na zaburzenia tej struktury.
Czytaj także: Procesy poznawcze a reakcje emocjonalne
Móżdżek – struktura odpowiedzialna za procesy społeczno-poznawcze
Według autorów badania, móżdżek odgrywa ważną rolę w uczeniu się społecznym i emocjonalnym. Naukowcy wyróżnili trzy kluczowe systemy, połączone z sieciami neuronowymi:
- System obserwacji działań – pomaga zauważać i naśladować działania innych
- System mentalizacji – wspiera rozumienie myśli i emocji innych osób
- Sieć limbiczna – odpowiada za podstawowe reakcje emocjonalne, takie jak przyjemność czy pobudzenie.
Przyjmuje się, że główną funkcją tylnego móżdżku jest rozpoznawanie i kodowanie kolejności zdarzeń. Pomaga to nam automatyzować uczenie się społeczne i emocjonalne.
Czytaj także: Tarczyca a mózg – wpływ nadczynności tarczycy na objętość struktur mózgu
Badania nad mało poznaną funkcją móżdżku
Naukowcy przebadali grupę osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Udało im się ustalić, że nieprawidłowości w móżdżku prowadzą nie tylko do deficytów motorycznych, ale są również powiązane z zaburzeniami emocjonalnymi i behawioralnymi.
Badacze zastosowali przezczaszkową stymulację magnetyczną (TMS). Jest to nieinwazyjna metoda badania i modulacji aktywności mózgu. Polega na użyciu impulsów magnetycznych, generowanych przez urządzenie umieszczone przy skórze głowy, które stymulują wybrane obszary mózgu. Dzięki TMS badacze zaobserwowali poprawę funkcji poznawczych u osób z autyzmem. Autorzy badania mają zamiar w przyszłości pracować również nad techniką przezczaszkowej stymulacji elektrycznej (tES), która jest tańsza oraz bardziej dostępna niż opisywana wcześniej TMS.
Naukowcy mają nadzieję, że ich badanie przyczyni się do lepszego poznania funkcji móżdżku. Wyrażają również potrzebę doskonalenia stosowanych metod badawczych i terapeutycznych, aby poprawić funkcje społeczne i poznawcze u osób z autyzmem.
