Rozwój dziecka jest procesem bardzo złożonym. Wpływa na niego wiele czynników, zarówno w okresie ciąży, jak i po porodzie. Jednym z nich jest depresja okołoporodowa.
Zgodnie z jedną z hipotez, depresja okołoporodowa stanowi czynnik stresowy dla organizmu przyszłej mamy, zwiększając wydzielanie tzw. hormonów stresu – kortyzolu i katecholamin, których nadmiar niekorzystnie wpływa na funkcję łożyska. Łożysko jest swoistym „przejściem granicznym”, punktem wymiany składników odżywczych pomiędzy mamą a dzieckiem. Z tego względu, nieleczona w ciąży depresja, ze względu na gorsze dostarczanie dziecku niezbędnych składników odżywczych, zwiększa ryzyko m.in. niskiej masy urodzeniowej oraz przedwczesnego porodu, co związane jest z wcześniactwem i ryzykiem licznych powikłań m.in. ze strony układu oddechowego, pokarmowego, a także nerwowego, stanowiąc czynnik ryzyka zaburzeń rozwoju dziecka.
Depresja okołoporodowa wpływa na dziecko także po porodzie, niekiedy w odległej perspektywie. W ciągu pierwszych lat życia dzieci rozwijają się i nabywają nowe umiejętności bardzo szybko. Jest to jeden z kluczowych okresów dla ich rozwoju, w czasie którego ważną rolę odgrywa relacja z rodzicem/opiekunem. Nieleczona depresja okołoporodowa zwiększa ryzyko zaburzenia tej więzi poprzez obniżenie tzw. maternal responsiveness/sensitivity, co można określić jako uważność i gotowość do odpowiedniego reagowania w odpowiedzi na potrzeby dziecka. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem problemów rozwojowych w sferze emocjonalnej i interakcji społecznych, a także problemów ze snem i karmieniem. Depresja okołoporodowa zwiększa także ryzyko opóźnienia rozwoju motorycznego i mowy, niepełnosprawności intelektualnej, trudności szkolnych oraz zaburzeń zachowania i zaburzeń lękowych u dzieci. Występujące zaś z większą częstością różnego rodzaju problemy u noworodka i niemowlęcia m.in. zaburzenia snu, karmienia, zwiększona płaczliwość bardzo często zwrotnie nasilają objawy depresji okołoporodowej, tworząc swoiste zamknięte, samonapędzające się koło. Przerwanie tego cyklu jest sprawą kluczową dla zdrowia zarówno dla mamy, jak i dziecka.
Depresja okołoporodowa jest jednym z najczęstszych powikłań związanych z ciążą. Aż 37% kobiet doświadcza okresowo objawów depresji i lęku w ciąży. Objawy te wpływają nie tylko na kobietę, ale również w znacznym stopniu na dziecko. Z tego względu tak ważne jest wczesne dostrzeżenie symptomów i zasięgnięcie pomocy lekarza. Należy również pamiętać, że objawy depresji związanej z ciążą i porodem, choć najczęściej dotyczą kobiet, mogą wystąpić u mężczyzn, wpływając także wtórnie na zdrowie całej rodziny.
Źródła:
- Hoffman et al. Impact of Postpartum Mental Illness Upon Infant Development. Curr Psychiatry Rep. 2017: 6;19(12):100.
- Becker et al. Depression During Pregnancy and Postpartum. Curr Psychiatry Rep. 2016: 18;32:1-9.
- Staneva et al. The effects of maternal depression, anxiety, and perceived stress during pregnancy on preterm birth: A systematic review. Women Birth. 2015: 28(3):179-193.
