W związku z brakiem leków przeciwdepresyjnych o wysokiej skuteczności prowadzone są bardzo intensywne poszukiwania terapii, które mogłyby skuteczniej leczyć depresję. Do obiecujących leków, które od niedawna stosuje się w tym wskazaniu należy ketamina (a przede wszystkim esketamina).
Lek ten do niedawna stosowany był przede wszystkim do indukcji znieczulenia przy operacji. W ciągu ostatnich kilkunastu lat ketaminę zaczęto jednak stosować przeciwdepresyjnie. Dlaczego? Ponieważ zauważono, że po podaniu ketaminy niektórym osobom podejmującym próby samobójcze w przebiegu depresji, nagle dochodziło do poprawy samopoczucia i ustąpienia depresji.
Ketamina powoduje uczucie tzw. dysocjacji, czyli “odłączenia się” od własnych emocji. Z tego powodu jest stosowana rekreacyjnie jako substancja psychoaktywna o nazwie K, Super K, czy Witamina K.
Wywołuje także poczucie nierealności, zniekształcenia zmysłów, zniekształcenie poczucia własnego ciała, czasami euforię. Efekt ten trwa zazwyczaj około 2 godziny. Ale powoduje ryzyko chęci ponownego użycia substancji.
Do najpoważniejszych konsekwencji stosowania ketaminy należą utrata przytomności, wysokie ciśnienie krwi i depresyjne działanie na układ oddechowy (spowolnienie oddechu).
Do stosowania przeciwdepresyjnego zarejestrowano (w 2019 r.) esketaminę (izomer ketaminy). Stosuje się ją u osób, którym nie pomogły standardowe leki przeciwdepresyjne. Osoby te kontynuują przyjmowanie leku p-depresyjnego (najczęściej SSRI), natomiast jednocześnie co pewien okres podawana jest im esketamina donosowo. Esketaminę podaje się dwa razy w tygodniu, przez 1 do 4 tygodni. Później raz w tygodniach 5-9 i dalej 1x co tydzień lub dwa tygodnie.
Ketaminę można podawać dożylnie (jest to terapia eksperymentalna, niedostępna w Polsce), w placówce medycznej. W trakcie podawania dożylnego Pacjent jest obserwowany przez personel medyczny.
Objawy dysocjacyjne nie stanowią leczenia przeciwdepresyjnego. Efekt przeciwdepresyjny rozwija się w ciągu kilku dni i polega na kilku różnych mechanizmach:
- odtwarzanie połączeń między komórkami nerwowymi w mózgu utraconych w wyniku depresji
- odtworzenie receptorów glutaminianowych
Wydaje się także, że ketamina do swojej skuteczności wymaga działania na receptory opioidowe, co jest kolejnym powodem do sceptyczności w temacie szerokiego zastosowania leku.
W randomizowanym badaniu z podwójną ślepą próbą dowiedziono skuteczności esketaminy w powyższym wskazaniu.
