Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że w krajach wysokorozwiniętych około 49 osób na każde 100 tys. cierpi na padaczkę. Leki przeciwpadaczkowe stosowane są również przeciwlękowo (np. pregabalina), w chorobie dwubiegunowej oraz w leczeniu bólu neuropatycznego. W sumie więc stosunkowo duża część populacji przyjmuje leki przeciwpadaczkowe.
Wśród tego typu leków są takie, których nie należy stosować w ciąży – przede wszystkim walproinian. Według kilku badań epidemiologicznych, dzieci narażone w okresie płodowym na walproinian osiągają niższą punktację w testach poznawczych, niż dzieci narażone na inne leki przeciwpadaczkowe lub nie narażone na żadne leki.
Największe z tych badań to prospektywne badanie kohortowe przeprowadzone w USA i UK, w którym wykazano, że dzieci narażone na walproinian w okresie ciąży osiągały niższą punktację w teście Differential Ability Scale (D.A.S) w wieku 3 lat (92 [przedział ufności 95%: 88 do 97]) niż dzieci narażone na inne leki przeciwpadaczkowe w monoterapii: lamotriginę (101 [przedział ufności 95%: 98 do 104]), karbamazepinę (98 [przedział ufności 95%: 95 do 102]) i fenytoinę (99 [przedział ufności 95%: 94 do 104]). D.A.S. to test wykonywany u dzieci w wieku 2-17 lat, który mierzy poziom inteligencji, który później najczęściej koreluje z inteligencją w punktacji IQ.
Co więcej, u kobiet, które przyjmują walproinian w ciąży około 10% dzieci rodzi się z wadami wrodzonymi. Wady wrodzone pojawiają się co prawda również w populacji ogólnej, ale z częstością 2-3%. Do wad wywoływanych przez walproinian należą: rozszczep kręgosłupa, wady twarzoczaszki, wady serca, nerek, kończyn, narządów płciowych.
W celu określenia bezpieczeństwa stosowania leków przeciwpadaczkowych dla dziecka karmionego piersią, kilka lat temu w piśmie JAMA opublikowano analizę danych od 164 kobiet przyjmujących leki przeciwpadaczkowe i ich dzieci. W trakcie wizyt kontrolnych (5-20 mies. po urodzeniu dziecka) od mamy i dziecka pobierano krew i analizowano ją pod kątem stężenia leku.
U 49% dzieci stężenie leku we krwi było niewykrywalne. Mediana proporcji stężenia leku u matki i dziecka wynosiła od 0,3% do 44%. Podsumowując, stwierdzono, że stężenia leków przeciwpadaczkowych w próbkach krwi dzieci były znacznie niższe od stężeń u matek. Autorzy uznali, że z punktu widzenia oczywistych korzyści z karmienia piersią oraz wcześniejszych badań wykazujących brak złego efektu leków przeciwpadaczkowych przyjmowanych przez matkę, należy zalecać karmienie piersią przez matkę z padaczką, która przyjmuje leki przeciwpadaczkowe.
Literatura
- Meador KJ, Baker GA, Browning N, et al. Cognitive function at 3 years of age after fetal exposure to antiepileptic drugs. N Engl J Med 2009;360:1597-605.
- Birnbaum AK, Meador KJ, Karanam A, et al. Antiepileptic Drug Exposure in Infants of Breastfeeding Mothers With Epilepsy. JAMA Neurol. 2020;77(4):441–450.
