Depresja jest wg. WHO jest problemem medycznym, który dotycza około 5% populacji światowej. Jej objawami są przede wszystkim poczucie obniżenia nastroju, brak energii, brak poczucia zadowolenia z czegokolwiek, problemy z apetytem czy problemy ze snem.
Najczęściej w leczeniu depresji stosuje się połączenie leków przeciwdepresyjnych i psychoterapii. Leki przeciwdepresyjne pierwszego rzutu, czyli inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) mają niestety niezbyt wysoką skuteczność. Szacuje się, że nie przekracza ona 40%, przez co czasami konieczna jest zmiana leku.
Co więcej, w ostatnich miesiącach opublikowano dużą meta-analizę, która podważa znaczenie serotoniny w wywoływaniu depresji.
Ketamina
W związku z powyższym prowadzone są bardzo intensywne poszukiwania terapii, które mogłyby skuteczniej leczyć depresję. Do obiecujących leków, które od niedawna stosuje się w tym wskazaniu należy ketamina (i esketamina). Lek ten do niedawna stosowany był przede wszystkim do indukcji znieczulenia przy operacji.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat ketaminę zaczęto stosować przeciwdepresyjnie. Dlaczego? Ponieważ zauważono, że po podaniu ketaminy niektórym osobom podejmującym próby samobójcze w przebiegu depresji, nagle dochodziło do poprawy samopoczucia i ustąpienia depresji.
W randomizowanym badaniu z podwójną ślepą próbą dowiedziono skuteczności esketaminy w powyższym wskazaniu. W związku z dość szybkim rozpoczęciem działania, lek zaczął być w ostatnich latach dość często stosowany.
Terapia elektrowstrząsami vs ketamina
Jest jednak inna forma terapii depresji, która jest także bardzo skuteczna i szybka w swoim działaniu. Jest to terapia elektrowstrząsami (ECT, electoconvulsive therapy). Właśnie opublikowano pracę, która podsumowywała badania porównujące skuteczność ECT z ketaminą w depresji.
ECT jest zazwyczaj bardzo niekorzystnie przedstawiana w filmach i powieściach, co przyczynia się do stereotypowego, negatywnego postrzegania tej formy leczenia. Z drugiej strony, ze względu na wysoki koszt jej prowadzenia (konieczność wykonania dodatkowych badań, zatrudnienia anestezjologa), nie jest zbyt często dostępna (w Polsce jest niewiele ośrodków ją oferujących).
Badanie
Wyniki analizy porównującej ECT z ketaminą opublikowano w bardzo renomowanym piśmie JAMA Psychiatry. Autorzy podsumowali badania prowadzone w Szwecji, Niemczech, Iranie i Indiach, a obejmujące 340 pacjentów.
Badania te wykazały, że ECT jest bardziej skuteczna w leczeniu depresji, niż ketamina. Podobny efekt uzyskano u wszystkich pacjentów, niezależnie od płci i wieku. Autorzy podsumowują, że oznacza to praktycznie, iż u wszystkich osób, które kwalifikują się do zastosowania ECT, terapia ta będzie bardziej skuteczna w leczeniu depresji niż ketamina.
Należy pamiętać, że działania niepożądane obu terapii są różne, ECT częściej wywołuje bóle głowy, bóle mięśniowe i utratę pamięci, podczas gdy ketamina prowadzi do objawów dysocjacyjnych, zawrotów głowy i zaburzeń widzenia.
W każdym z sześciu podsumowanych badań ECT była bardziej skuteczna niż ketamina. Mimo to, technika ta niestety często postrzegana jest przez pryzmat stereotypów i dlatego rzadko stosowana.
W badaniu nie stwierdzono znamiennych statystycznie różnic pod względem efektów poznawczych terapii, wpływu na pamięć lub poważnych działań niepożądanych.
