Czerwone zmiany skórne w okolicy pieluszkowej u dziecka – czy mam powody do niepokoju?

Pieluszkowe zapalenie skóry jest jednym z najczęstszych problemów dermatologicznych rozpoznawanych u niemowląt, z którymi zgłaszają się na wizyty młodzi rodzice. Jest zwykle wyrazem kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia.

Zmiany ograniczone są do skóry znajdującej się pod pieluszką – obecny jest rumień (zaczerwienienie), niekiedy zmiany grudkowe (szorstkie zmiany, wyczuwalne pod palcem), pęcherzyki lub nadżerki (płytkie ubytki skóry). Główną przyczyną powstawania takich zmian jest kontakt delikatnej skóry dziecka z moczem i kałem,  pocieranie przez samą pieluszkę oraz nadmierna wilgoć skutkująca maceracją naskórka. Problem ten może nasilać się lub zaczynać zwłaszcza w drugim półroczu życia dziecka, kiedy objętość oddawanego moczu przekracza pojemność pampersa, np. u niemowląt karmionych lub pojonych w nocy, oraz u tzw. grzecznych dzieci, przesypiających spokojnie całą noc ( nawet mimo częstych zmian pieluszki w ciągu dnia). Zmiany skórne obejmują przede wszystkim wypukłe powierzchnie skóry. U noworodków i niemowląt oddających stolce luźne, często zmiany ograniczone są jedynie do okolicy okołoodbytniczej. Ponieważ podrażnienie powoduje m.in. wysokie pH moczu i kału oraz znaczna objętość wydzielin, dzieci karmione mlekiem modyfikowanym oraz te, u których rozpoczyna się rozszerzanie diety, są bardziej narażone na pojawienie się problemu pieluszkowego zapalenia skóry.

Zapalenie pieluszkowe jest chorobą niejednorodną zarówno w wyglądzie zmian skórnych, jak i ze względu na czynniki wywołujące tę chorobę. Praktycznie każde zapalenie w tej okolicy utrzymujące się powyżej 3 dób należy traktować jako nadkażone przez drożdżaki oraz uwzględnić ten fakt przy doborze postępowania leczniczego.

Zmiany w przebiegu pieluszkowego zapalenia skóry mogą być również pierwotnie wywołane zakażeniem drożdżakami z gatunku C. albicans. Wtedy częściej obejmują fałdy skóry, można zaobserwować też drobne zmiany satelitarne ( owalne zmiany rumieniowe lub grudki).

Zapalenie pieluszkowe bywa też objawem pierwotnej infekcji bakteryjnej, głównie paciorkowcowej lub gronkowcowej. Świadczyć mogą o tym liczne pęcherze lub nadżerki ( czyli płytkie ubytki powierzchownej warstwy skóry), zwłaszcza, jeśli towarzyszy im obecność sączenia lub miodowożółtych strupów, a także zajęcie fałdów lub okolicy okołoodbytniczej.

Bardzo często rodzice zgłaszając się na wizytę do dermatologa niepokoją się, czy objawy nie są związane z atopowym zapaleniem skóry (AZS), szczególnie przy obecności rozsianych zmian skórnych. W rzeczywistości w przebiegu AZS okolica pieluszkowa zwykle jest oszczędzona, dominuje zaczerwienienie i świąd skóry w innych lokalizacjach. Same zaś rozsiane zmiany skórne z zajęciem okolicy pieluszkowej częściej niż AZS są wyrazem dziecięcego łojotokowego zapalenia skóry, szczególnie przy zajęciu fałdów oraz obecności zmian łososiowych/ czerwonych, wilgotnych lub złuszczających, obecności ciemieniuchy. Odrębnym zagadnieniem jest także reakcja alergiczna na materiał, z którego wykonana jest pieluszka, a także składniki kosmetyków używanych do pielęgnacji, w tym kremów barierowych i nawilżanych chusteczek.

Zmiany w okolicy pieluszkowej mogą być także manifestacją innych, groźniejszych dla zdrowia chorób, dlatego uporczywe objawy, nie reagujące na dostępne bez recepty metody leczenia, powinny być zawsze konsultowane z dermatologiem lub pediatrą. Choć zróżnicowanie pierwotnej przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry wydaje się być trudne, do rozpoznania nie są wymagane dodatkowe badania laboratoryjne, niekiedy przy zmianach opornych na leczenie może być zasadne wykonanie posiewu lub badania mykologicznego ( w celu zróżnicowania drożdżycy od infekcji bakteryjnej).

W kolejnym moim wpisie opiszę, w jaki sposób radzić sobie z tego typu zmianami.