Słowo „wrażliwość” używane jest do określania wielu różnych rzeczy. Przede wszystkim wrażliwość może odnosić się do emocji oraz reagowania na bodźce zmysłowe. Czasami zdarza się, że ktoś zareaguje intensywniej na bodziec niż przeciętny człowiek. Przeważnie wtedy mówimy o „nadwrażliwości” czy Wysoko Wrażliwych Osobach (WWO). O co w tym dokładnie chodzi? Czym jest nadwrażliwość? Kim są Wysoko Wrażliwe Osoby?
Reagowanie na bodźce
Bodźce przybierają różną formę. Mogą mieć postać:
- społeczną (np. SMS od ukochanego, spotkanie z szefem).
- Emocjonalną (np. wspomnienie zmarłego dziadka, przypomnienie sobie traumatycznego zdarzenia).
- Fizjologiczną (np. dreszcz z zimna, oblewające poty).
- Sensoryczną (np. bodźce słuchowe, dotykowe).
Nie wszyscy reagujemy w taki sam sposób na każdy bodziec. Niektórzy do nauki potrzebują kompletnej ciszy, inni włączają sobie radio. Są ludzie, którzy kochają lato (wysoką temperaturę), są tacy, co lepiej czują się zimą (przy niskich temperaturach). Część z nas kładąc się spać, wyłącza światło i wszelkie migające diody, a inni nie zwracają uwagi na migające światełka. Pewni ludzie wzruszają się podczas oglądania kreskówki, a inni nie uronią łzy przy trudnym dramacie obyczajowym.
Ludzie rozmaicie odbierają bodźce, które oddziałują na nas w życiu codziennym. Większość ludzi mniej więcej w taki sam sposób reaguje na konkretny bodziec. Jednak zdarza się tak, że nasze zmysły mogą nieadekwatnie przyswajać i interpretować wrażenia płynące ze świata. Mówimy wtedy o „przebodźcowaniu” lub „niedobodźcowaniu”. Inaczej o „nadwrażliwości” lub „podwrażliwości”.
Nadwrażliwość
Wrażliwość to próg rejestracji bodźców, ich przetwarzanie oraz interpretowanie. Może ona wystąpić wewnątrz nas jako reakcja fizjologiczna czy emocja albo na zewnątrz przykładowo jako wycofanie. W obu przypadkach jest wyzwalana przez bodźce. Jednakże wrażliwość stanowi wypadkową wielu procesów. Oprócz czułości narządów zmysłów mają na nią także wpływ mechanizmy biologiczne i złożone kompetencje poznawcze (posiadana wiedza, przekonania, schematy). Uznaje się tutaj, że emocje i poznanie są współzależne.
Osoby bardziej wrażliwe często nazywane są „nadwrażliwymi”. Mają one zwiększoną wrażliwość w porównaniu do przeciętnego człowieka. Mówimy wtedy o Wysoko Wrażliwych Osobach (WWO). Charakteryzuje je:
- niski próg pobudzenia sensorycznego,
- intensywne reagowanie emocjami na różnego rodzaju zdarzenia,
- rozbudowana empatia wobec emocji innych ludzi,
- często przytłoczenie emocjonalne,
- minimalizowanie doświadczania pewnych bodźców,
- rozpamiętywanie sukcesów i porażek.
Ludzie wykazują przejawy niskiej, umiarkowanej oraz wysokiej wrażliwości obserwowanej w zachowaniu. Natomiast wysoka wrażliwość często jest określana mianem „nadwrażliwości”. Przejawiają ją Osoby Wysoko Wrażliwe, czyli o wysokiej wrażliwości i głębokości przetwarzania informacji. Dodatkowo są do tego odpowiednio uwarunkowani genetycznie i poznawczo, cechują się wysoką empatią, jednak nie przejawiają efektywnej samoregulacji. Skutkiem tego często cierpią z powodu przytłoczenia emocjonalnego.
Bibliografia:
V. F. Maas. (1998). Uczenie się przez zmysły: wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej. Warszawa: WSiPM.
Szpunar. (2018). (Nie)Potrzebna wrażliwość. Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego
B. Gulla. (2021). Wrażliwość człowieka. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska
