Po porodzie u matek bardzo szybko zmieniają się poziomy poszczególnych hormonów w organizmie. Częściowo organizm próbuje wrócić do stanu sprzed ciąży, a częściowo próbuje pomóc w laktacji i opiece nad dzieckiem. Z tego powodu wydziela między innymi prolaktynę, czyli hormon o właściwościach wieloczynnościowych, o szerokim zakresie działań fizjologicznych. Okazuje się, że prolaktyna również zmniejsza zachowania agresywne u matki i zwiększa zachowania ochronne wobec dziecka. W jaki sposób to się dzieje?
Czym jest prolaktyna?
Z pewnością prolaktyna jest głównie kojarzona z laktacją i karmieniem piersią. Pobudzona ona gruczoły mlekowe w okresie poporodowym do produkcji i wydzielania mleka. Hamuje również owulację, co przy dużym nadmiarze tego hormonu może wywoływać bezpłodność. Jest wydzielana przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej. Godne uwagi są badania dotyczące regulacji zachowań matki poprzez ten hormon. Dowodzą, że prolaktyna tłumi lęki i niepokój u matki oraz wzmacnia jej czułość i pomaga na pierwszym miejscu stawiać potrzeby niemowlęcia.
Badanie na Uniwersytecie Otago
Naukowcy z Uniwersytetu Otago postanowili zbadać wpływ prolaktyny na zachowanie matki. Prolaktyna jest produkowana w dużych ilościach głównie u mam karmiących piersią. Badacze spostrzegli, że jedną ze zmian behawioralnych matek po porodzie jest zwiększenie zachowań ochronnych. Zauważyli tę prawidłowość nie tylko u ludzi, ale u wszystkich ssaków.
Zachowania ochronne
Z badań wynika, że zachowania ochronne mogą wiązać się z narażaniem własnego zdrowia przez matkę i poświęcaniem dużej ilości czasu i energii na dostrzeganie zagrożeń i reakcji na nie. Z pomocą przychodzi prolaktyna. Prawdopodobnie ogranicza ona inwestycje czasu i energii w niepotrzebne zachowania ochronne. Za to dzięki niej matka poświęca czas na opiekę nad niemowlęciem. Nadal chroni dziecko przed niebezpieczeństwem, ale w znacznie bardziej rozsądny i kontrolowany sposób. Ponadto prolaktyna ogranicza także zachowania agresywne, aby matka nie traciła niepotrzebnie sił.
Zachowania agresywne
Zachowania agresywne często nasilają się w okresie laktacji. Ewolucyjnie pomagają w ochronie dzieci. Jednak ich poziom również powinien być kontrolowany. Badania pokazują, że jądro brzuszno-przyśrodkowe budujące podwzgórze, dzięki prolaktynie kontroluje intensywność zachowań agresywnych podczas laktacji. Usunięcie prolaktyny z jądra brzuszno-przyśrodkowego u myszy w trakcie laktacji spowodowało wybuchy zachowań agresywnych. Wnioskując, można powiedzieć, że prolaktyna hamuje agresję matek w czasie karmienia piersią.
Na koniec jeszcze raz przypomnę, że prolaktyna odpowiada głównie za laktację i regulację zachowań matki karmiącej w tym czasie. Pomaga mamom w rozsądny sposób kontrolować zachowania ochronne i agresywne. Ułatwia także koncentrowanie się głównie na opiece nad bezbronnym noworodkiem. O innych zaletach laktacji piszemy tutaj.
Literatura: Baranowska, B. (2016). Karmienie piersią jako czynnik chroniący dzieci przed krzywdzeniem. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 15(4).