Pomimo, że stajemy się coraz bardziej otwartym społeczeństwem, kwestia seksualności nadal bywa tematem tabu. Zwłaszcza jeśli dotyczy par nieheteroseksualnych, osób z niepełnosprawnością czy też seniorów. Natomiast faktem jest, że człowiek jest istotą seksualną od poczęcia aż do śmierci. Seksualność rozwija się przez całe życie. Nie ma wieku. Holistyczne podejście do zdrowia seksualnego opiera się na założeniu, że seksualność jest integralną częścią człowieczeństwa, związaną w sposób nierozłączny z innymi obszarami życia. W tym artykule chcielibyśmy przyjrzeć się kwestii powiązania seksualności seniorów i funkcji poznawczych.
Rozwój seksualny
Proces rozwoju seksualnego człowieka to ciągły nurt, kształtujący się w różnych etapach życia. Seksualność wynika z podstawowych i nieodłącznych cech biologicznych człowieka, ale jest również kształtowana przez czynniki psychospołeczne (aspekty psychologiczne, kulturowe, społeczne, emocjonalne). Seksualność to nie tylko zachowania związane stricte z seksem. Warto także wiedzieć, że seksualność jest związana z rytmami biologicznymi. Dlatego konieczne jest ustanowienie norm odpowiednich dla różnych okresów rozwojowych.
Podstawowe i naturalne środowisko wychowawcze każdego człowieka to rodzina. W domu rodzinnym kształtuje się umiejętność wyrażania uczuć oraz formują się pierwsze postawy wobec seksualności. Ten proces zaczyna się bardzo wcześnie, gdy dziecko uczy się higieny osobistej, ubierania się czy po prostu uczestniczy w życiu rodziny. Ponadto, rodzice dostarczają pierwszych wzorców pełnienia ról społecznych związanych z płcią, co ma wpływ na życie erotyczne dziecka. Rodzina zaspakaja także potrzeby psychiczne dziecka. Przykładowo doznawanie oraz odwzajemnianie miłości, potrzeba bezpieczeństwa, afiliacji, akceptacji.
Seniorzy kształtują obraz seksualności na podstawie:
- poziomu wiedzy.
- Emocjonalności (impulsywności, zahamowań).
- Aspektu intelektualnego.
- Aspektu społecznego, obrazu kobiecości, męskości.
- Religii, wartości.
- Fizyczności, wyglądu.
- Pobudliwości na bodźce.
Dlatego też to jak będzie wyglądała seksualność w wieku dojrzałym, w dużej mierze zależy od wcześniejszych okresów rozwoju.
Powiązanie seksualności seniorów z funkcjami poznawczymi
Istnieje wiele badań na temat funkcji poznawczych seniorów. Nawet kilka z nich opisywaliśmy na naszej stronie. Między innymi aktywność fizyczna a funkcje poznawcze czy wpływ palenia na pamięć. Jednak zrealizowano stosunkowo niewiele badań na temat wpływu aktywności seksualnej na funkcje poznawcze u osób w dojrzałym wieku. A szkoda, ponieważ jest to niesamowicie ciekawa kwestia.
Jednym z pierwszych dobrych jakościowo badań na ten temacie jest badanie opublikowane w The Journal for Sex Research. Sprawdzono w nim, w jaki sposób życie seksualne starszych Amerykanów jest powiązane z ich późniejszymi funkcjami poznawczym. Na potrzeby badania seks zdefiniowano jako „dobrowolną aktywność fizyczną z drugą osobą, która obejmuje aktywność seksualną, niezależnie od tego, czy dochodzi do stosunku płciowego lub orgazmu”. Dodatkowo podczas badania zmierzono funkcje poznawcze za pomocą testu Montreal Cognitive Assessment (MoCA). Przy oszacowaniu wzajemnego związku badacze wzięli pod uwagę zarówno częstotliwość aktywności seksualnej, jak i jakość (przyjemność fizyczna, satysfakcja emocjonalna).
Wyniki badania
Wyniki badania pokazują, że w przypadku seniorów w wieku od 75 do 90 lat bardzo częste uprawianie seksu (raz w tygodniu lub częściej) wiąże się z lepszymi funkcjami poznawczymi pięć lat później w porównaniu z osobami, które nie uprawiają seksu. Natomiast w przypadku osób w wieku od 62 do 74 lat, częstotliwość seksu nie miała wpływu na funkcjonowanie poznawcze. Tutaj znaczenia jakość seksualna. Mianowicie zarówno większa przyjemność fizyczna, jak i satysfakcja emocjonalna była powiązana z lepszym funkcjonowaniem poznawczym pięć lat później.
Dodatkowo naukowcy wykazali, że mężczyźni aktywni seksualnie raz w tygodniu lub częściej mieli niższe ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych pięć lat później w porównaniu z mężczyznami, którzy nie uprawiali seksu w ciągu ostatniego roku. Jednak nie powiązano częstotliwości seksualnej z funkcjonowaniem poznawczym kobiet.
Reasumując dla osób do 74 lat jakość aktywności seksualnej jest ważniejsza niż jej częstotliwość dla późniejszego funkcjonowania poznawczego. Nawet osoby dojrzałe z niskim libido mogą uzyskać wysoką jakością seksualną. Co więcej, szeroka definicja „seksu” zastosowana w badaniu może oznaczać, że nie musi dochodzić tylko do stosunku płciowego, aby seniorzy mogli cieszyć się dobrym funkcjonowaniem poznawczym.
Bibliografia:
Bancroft, J. (2011). Seksualność człowieka (s. 46-55, 151-172). Wrocław: Elsevier Urban & Partners
Shannon Shen & Hui Liu (2023) Is Sex Good for Your Brain? A National Longitudinal Study on Sexuality and Cognitive Function among Older Adults in the United States, The Journal of Sex Research, DOI: 10.1080/00224499.2023.2238257