Kortyzol zwany potocznie hormonem stresu jest niezbędnym hormonem steroidowym produkowanym i uwalnianym przez nadnercza. W przypadku występowania przewlekłego stresu poziom kortyzolu w organizmie rośnie, a co za tym idzie, przyczynia się do poważnych problemów ze zdrowiem. Jak rozpoznać wysoki poziom kortyzolu?
Permanentny stres – wpływ na zdrowie
Permanentny stres może odbić się na naszym zdrowiu w różnoraki sposób. Wśród objawów psychicznych możemy wymienić skłonności do odczuwania niepokoju i drażliwości. Wzrasta również ryzyko pojawienia się depresji, występuje poczucie przytłoczenia i wypalenia w obszarze zawodowym. Jeśli zaś chodzi o obawy fizyczne, mogą pojawić się problemy ze snem, zmęczenie czy zaburzenia łaknienia.
Wysoki kortyzol jest niebezpieczny dla organizmu
Chociaż termin „hormon stresu” wielu osobom kojarzy się negatywnie, warto wiedzieć, że kortyzol pełni wiele istotnych funkcji. Przede wszystkim pomaga kontrolować metabolizm i cykl snu, regulować reakcję organizmu na stres, zwalczać stany zapalne, regulować ciśnienie i poziom cukru we krwi.
W sytuacji gdy ciało jest zestresowane, wysyła sygnał do nadnerczy, aby uwolnić hormony takie jak m.in. kortyzol i adrenalinę. W ten sposób organizm przygotowuje się na potencjalnie niebezpieczną sytuację, a po uspokojeniu się, hormony zazwyczaj wracają do swojego naturalnego poziomu.
Zdaniem dra Jeffreya Dlotta, dyrektora medycznego Consumer Health w Quest Diagnostics, jeśli organizm nieustannie odczuwa stres, hormony nie zawsze wracają do swojego normalnego poziomu. Utrzymanie takiego stanu długofalowo może obejmować negatywne konsekwencje dla wielu układów i procesów w organizmie. Znacznie zwiększa się wtedy ryzyko wystąpienia takich schorzeń jak choroby serca, cukrzyca, otyłość, insulinooporność, jak również wystąpienie lęku i depresji.
Wśród innych dolegliwości związanych z wysokim poziomem kortyzolu pojawiają się problemy z przysadką mózgową (ważnym organem u podstawy mózgu, który pomaga kontrolować wydzielanie hormonów), zaburzenia produkcji estrogenów, czy wzrost ryzyka pojawienia się guzów nadnerczy. Warto zaznaczyć, że również niektóre leki mogą powodować wzrost poziomu kortyzolu, np. część sterydów lub doustne środki antykoncepcyjne. Z tego względu ważne jest, aby być pod stałą opieką lekarza w celu monitorowania stanu zdrowia i ustalenia odpowiednich dawek medykamentów.
Czytaj także: Prokrastynacja podnosi poziom depresji, lęku i stresu
Objawy zbyt wysokiego kortyzolu
Wyróżnia się wiele objawów, które mogą być związane ze zbyt wysokim poziomem kortyzolu. Wśród nich można wymienić:
- przyrost wagi — głównie w okolicach brzucha,
- problemy z koncentracją,
- problemy ze zbyt wysokim ciśnieniem krwi,
- problemy ze snem,
- bóle głowy,
- zmęczenie,
- drażliwość.
Jak podkreśla dr Dlott, niekiedy wysoki poziom kortyzolu może również prowadzić do zaburzenia hormonalnego znanego jako zespół Cushinga. Najczęściej spowodowany jest przez leki sterydowe, ale wśród przyczyn można wyróżnić także guz na przysadce lub nadnerczach. Najczęstszymi objawami jest spuchnięta i zaokrąglona twarz, odkładanie się tkanki tłuszczowej w górnej części pleców, przewlekłe zmęczenie, wysokie ciśnienie krwi i/lub wysoki poziom cukru we krwi, kamica nerkowa, osteoporoza, cienka jak pergamin skóra, skłonności do powstawania siniaków i powolne gojenie się ran.
Sposoby na obniżenie poziomu kortyzolu
W przypadku podejrzenia wysokiego poziomu kortyzolu należy niezwłocznie udać się do lekarza, który skieruje na badanie krwi. Objawy wysokiego poziomu kortyzolu mogą być również związane z innymi problemami zdrowotnymi, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza. Wyniki badań skonsultowane z lekarzem wyznaczą dalsze kroki leczenia.
Jak podkreśla dr Dlott, należy dotrzeć do źródła problemu, aby dobrać najbardziej odpowiednią metodę leczenia. W przypadku zespołu Cushinga zazwyczaj potrzebne są działania medyczne, takie jak leki i/lub operacja.
Pomocne jest jednak również szukanie sposobów na opanowanie poziomu stresu, zbilansowana, niskowęglowodanowa dieta, systematyczne ćwiczenia fizyczne i zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości snu – co najmniej 8 godzin w nocy. Nadwaga ma cykliczny związek z kortyzolem, podobnie jak sen. Dlatego ważne jest, aby utrzymać zdrowy styl życia i wagę, które mają nie tylko pozytywny wpływ na poziom kortyzolu, ale również na ogólny stan zdrowia.
Warto również praktykować obniżenie poziomu stresu poprzez np. medytację czy ćwiczenia oddechowe.
