Blisko trzy czwarte świeżo upieczonych matek doświadcza tzw. “baby bluesa” — krótkotrwałej reakcji emocjonalnej, w której czują się rozdrażnione i niespokojne. Ale depresja poporodowa, która dotyka nawet 30% nowych mam, jest inna: to stan zdecydowanie poważniejszy i — aby objawy ustąpiły — wymaga leczenia.
Depresja poporodowa różni się od „baby bluesa” (pol. przygnębienie poporodowe) tym, że jej objawy są bardziej nasilone i trwają dłużej. „Baby blues” to stan krótkotrwałego przygnębienia, który dotyczy właściwe większości (o ile nie wszystkich) kobiet po urodzeniu dziecka. Natomiast wiele kobiet doświadczających depresji poporodowej, zaczyna odczuwać jej skutki tydzień do kilku tygodni po porodzie.
Objawy depresji poporodowej
Objawy depresji poporodowej mogą rozwinąć się w ciągu kilku dni po porodzie i do trzech miesięcy później. W zależności od stopnia nasilenia mogą przybrać postać od łagodnej do ciężkiej.
Co więcej, depresja poporodowa często przebiega według dwóch schematów. Jednym z nich jest wzorzec lęku i myśli obsesyjno-kompulsywnych. Kobiety cierpiące na tę lękową formę depresji poporodowej doświadczają destrukcyjnych lęków. Myśli te zazwyczaj krążą wokół uczucia, że stracą kontrolę i nieumyślnie zaszkodzą dziecku. Świeżo upieczone matki często mają myśli typu „co by było, gdyby…”, np. „co by było, gdybym przypadkowo upuściła dziecko”. Te negatywne, niechciane myśli powtarzają się w kółko, a nowe mamy czują się zupełnie nieprzygotowane do opieki nad dzieckiem.
Innym przykładem jest jednostajny, depresyjny nastrój podobny do innych epizodów depresyjnych, które nie są charakterystyczne dla ciąży/porodu. Objawy te obejmują:
* utrzymujący się smutek, niepokój lub poczucie pustki
* drażliwość
* poczucie winy, bezwartościowości lub bezradności
* utrata zainteresowań lub przyjemności z hobby
* zmęczenie lub nienaturalny spadek energii
* uczucie niepokoju lub trudności z siedzeniem w miejscu
* trudności z koncentracją lub podejmowaniem decyzji
* trudności z zasypianiem (nawet gdy dziecko śpi), budzenie się wcześnie rano lub zbyt długie spanie
* zmiana apetytu
* bóle, bóle głowy, skurcze lub problemy trawienne, które nie mają wyraźnej przyczyny fizycznej lub nie ustępują nawet po zastosowaniu leczenia
* problemy z nawiązaniem więzi lub tworzeniem emocjonalnego przywiązania z noworodkiem
* utrzymujące się wątpliwości dotyczące zdolności do opieki nad noworodkiem
* myśli samobójcze lub o wyrządzeniu krzywdy sobie lub dziecku
Czynniki ryzyka
Nie ma jednoznacznej przyczyny depresji poporodowej. Co ważne, nie można również obwiniać kobiet za jej wystąpienie. Depresja poporodowa nie jest spowodowana brakiem hartu ducha lub brakiem chęci do rodzicielstwa. Warto podkreślić, że do depresji mogą prowadzić czynniki biologiczne, a czasem także sytuacyjne. Niewątpliwie jednak depresja poporodowa wymaga zgłoszenia się do specjalisty i wdrożenia leczenia.
Kobiety z poniższymi czynnikami ryzyka są bardziej narażone na wystąpienie depresji poporodowej:
* wcześniejsze wystąpienie depresji
* depresja występująca w rodzinie
* brak wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół i partnera
* niestabilność małżeńska lub finansowa
* przedmiesiączkowe wahania nastroju lub inne zmiany samopoczucia związane z hormonami
Psychoza poporodowa
Psychoza poporodowa jest znacznie mniej powszechnym zjawiskiem, gdyż występuje u 1-2 na 1000 kobiet, które rodzą. Jednak psychoza poporodowa jest poważną chorobą psychiczną, której objawy mogą obejmować:
* urojenia, czyli fałszywe przekonania
* halucynacje, czyli widzenie lub słyszenie rzeczy, których nie ma
* manię, czyli podwyższony, podniecony nastrój
* paranoję i utratę poczucia rzeczywistości.
Kobiety, które doświadczają psychozy poporodowej są w grupie najwyższego ryzyka wyrządzenia krzywdy sobie i/lub swojemu dziecku i wymagają leczenia oraz stałego nadzoru do czasu poprawy objawów.
Kroki, które należy podjąć, aby poczuć się lepiej
Zdaniem specjalistów depresja poporodowa jest uleczalna. Lekarz może pomóc, przypisując odpowiedni zestaw leków oraz kierując pacjentkę na terapię behawioralno – poznawczą. Dodatkowym wsparciem z pewnością będzie rozmowa z innymi matkami, które doświadczyły depresji okołoporodowej.
Chociaż nic nie zastąpi wizyty u specjalisty, to istnieje jednak wiele dodatkowych kroków, które mogą pomóc w walce z depresją poporodową:
* poproszenie rodziny i przyjaciół o opiekę nad dzieckiem przez krótkie okresy czasu. Świeżo upieczona mama będzie miała czas na solidny sen, załatwianie spraw lub ćwiczenia
* porzucenie oczekiwań o byciu idealnym rodzicem lub tego, że nasze życie będzie wyglądało tak samo jak przed porodem
* dołączenie do grupy wsparcia dla matek z depresją poporodową
* zaakceptowanie tego, że depresja jest realnym stanem chorobowym, a nie oznaką słabości i wymaga leczenia
* zaakceptowanie faktu, że bycie rodzicem jest trudne dla wszystkich i że dobrze jest poprosić o pomoc, kiedy sytuacja tego wymaga
Depresja poporodowa podczas COVID-19
Specjaliści twierdzą, że obawy przed zakażeniem koronawirusem (siebie i dziecka), izolacja społeczna i możliwość samotnego porodu potęgują wszystkie czynniki ryzyka i w znacznym stopniu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia depresji związanej z ciążą lub depresji poporodowej.
Obecnie coraz częstszym i bardzo skutecznym rozwiązaniem są teleporady lub konsultacje online. W przypadku podejrzenia u siebie depresji okołoporodowej warto skorzystać z takiego rozwiązania. Można odbywać psychoterapię i/lub konsultację w sprawie leków bez konieczności wychodzenia z domu.