Poniższe informacje opracowano zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. W żadnym wypadku nie mogę one zastępować konsultacji z lekarzem, który podejmuje ostateczną decyzję, co do przydatności leku w konkretnym zastosowaniu, rozważając wszystkie korzyści i ryzyka.
Co to jest metylofenidat?
Metylofenidat to tzw. stymulant, pochodna amfetaminy, lek stosowany w leczeniu ADHD u dorosłych i dzieci. Mechanizm jego działania polega na zwiększeniu poziomu dopaminy i noradrenaliny w mózgu.
Czy metylofenidat może utrudnić zajście w ciążę?
Do chwili obecnej brak badań oceniających, czy metylofenidat może negatywnie wpływać na zdolność do poczęcia dziecka przez kobietę przyjmującą ten lek. Badania na zwierzętach nie wykazują takiego efektu nawet w dawce przekraczającej o 200 razy maksymalną dawkę podawaną ludziom.
Dowiedziałam się właśnie, że jestem w ciąży. Czy powinnam przestać przyjmować lek?
Przede wszystkim, nie wolno podejmować żadnej decyzji dotyczącej przyjmowania leków bez konsultacji z lekarzem. W przypadku niektórych kobiet, korzyści z leczenia ADHD w ciąży przewyższają potencjalne ryzyka.
Czy metylofenidat zwiększa ryzyko poronienia?
Poronienie może pojawić się w każdej ciąży, a jego ryzyko – także bez przyjmowania leków – jest dość wysokie, wynosi bowiem ok. 20%. W jednym badaniu obejmującym małą liczbę kobiet, stwierdzono niewielki wzrost ryzyka poronienia. Nie wiadomo, czy metylofenidat zwiększa ryzyko poronienia.
Czy przyjmowanie sertraliny w pierwszym trymestrze może wywoływać wady wrodzone u dziecka?
Każda ciąża związana jest z ryzykiem wady wrodzonej u dziecka na poziomie kilku procent (3-5%). Jest to tak zwane ryzyko populacyjne. Na podstawie badania obejmującego 2.200 ciąż wydaje się, że metylofenidat nie podnosi ryzyka wad wrodzonych. W większości badań, kobiety przyjmujące metylofenidat w ciąży rodziły zdrowe dzieci, o czasie. Chociaż jedno duże badanie wykazało zwiększone ryzyko wad wrodzonych serca u dzieci kobiet przyjmujących metylofenidat w ciąży, pozostałem badania nie potwierdziły tego wyniku.
Czy przyjmowanie metylofenidatu w drugim i trzecim trymestrze wiąże się z innymi powikłaniami ciąży?
Istnieje niewiele badań na ten temat, ale te, które są dostępne, nie przemawiają za zwiększonym ryzykiem przedwczesnego porodu (przed 37 tygodniem ciąży) ani niską masą urodzeniową u dzieci kobiet przyjmujących metylofenidat w ciąży.
Lekarz zalecił przyjmowanie leku przez całą ciążę. Czy wywoła to objawy odstawienne u dziecka?
Niektóre dzieci poddane działaniu stymulantów tuż przed porodem wykazują czasowe objawy odstawienne po porodzie. Jednak nie zaobserwowano takiego efektu w przypadku prawidłowo przyjmowanego (zgodnie z zaleceniem lekarza) metylofenidatu.
Czy przyjmowanie metylofenidatu w ciąży powoduje długookresowe skutki w zachowaniu lub problemy w uczeniu się u dziecka?
Istnieje niewiele badań na ten temat, ale te, które są dostępne, wykazują prawidłowy wzrost i rozwój dzieci poddanych w ciąży działaniu metylofenidatu do pierwszego roku życia.
Czy mogę przyjmować metylofenidat karmiąc piersią?
Metylofenidat przenika do pokarmu kobiety w niewielkiej ilości albo nie przenika do niego w ogóle. Jeśli kobieta przyjmuje lek w ilości przepisanej przez lekarza, nie powinien on powodować żadnych następstw u karmionego dziecka (krótko ani długookresowych). Poziom leku w surowicy dziecka karmionego piersią jest niewykrywalny lub bardzo niski. Doniesienia literaturowe obejmujące pięcioro dzieci karmionych piersią, których mamy przyjmowały metylofenidat w dawce 35-80 mg/d wykazały prawidłową masę ciała dziecka, prawidłowe rytmy snu i czuwania oraz prawidłowe przyjmowanie pokarmu. Tym niemniej, niektórzy lekarze sugerują potrzebę monitorowania przyrostu masy ciała dziecka. Metylofenidat nie wpływa też na poziom prolaktyny (hormonu stymulującego wytwarzanie pokarmu) u matki.
Jeśli mężczyzna przyjmuje ten lek, czy może to mieć wpływ na jego płodność albo zwiększyć ryzyko wad wrodzonych?
Brak jest informacji, które by sugerowały, że stymulanty w nasieniu zwiększają ryzyko wad wrodzonych. Ogólnie rzecz biorąc, bardzo rzadko narażenie ojca na jakikolwiek lek przekłada się na ryzyko dla ciąży.
Literatura
- Cooper WO. Shedding Light on the Risks of Methylphenidate and Amphetamine in Pregnancy. JAMA Psychiatry. 2018 Feb 1;75(2):127-128. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2017.3882. PMID: 29238801.
- Huybrechts KF, Bröms G, Christensen LB, Einarsdóttir K, Engeland A, Furu K, Gissler M, Hernandez-Diaz S, Karlsson P, Karlstad Ø, Kieler H, Lahesmaa-Korpinen AM, Mogun H, Nørgaard M, Reutfors J, Sørensen HT, Zoega H, Bateman BT. Association Between Methylphenidate and Amphetamine Use in Pregnancy and Risk of Congenital Malformations: A Cohort Study From the International Pregnancy Safety Study Consortium. JAMA Psychiatry. 2018 Feb 1;75(2):167-175. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2017.3644. PMID: 29238795; PMCID: PMC5838573.
- Bolea-Alamanac BM, Green A, Verma G, Maxwell P, Davies SJ. Methylphenidate use in pregnancy and lactation: a systematic review of evidence. Br J Clin Pharmacol. 2014 Jan;77(1):96-101. doi: 10.1111/bcp.12138. PMID: 23593966; PMCID: PMC3895350.
- Collin-Lévesque L, El-Ghaddaf Y, Genest M, Jutras M, Leclair G, Weisskopf E, Panchaud A, Ferreira E. Infant Exposure to Methylphenidate and Duloxetine During Lactation. Breastfeed Med. 2018 Apr;13(3):221-225. doi: 10.1089/bfm.2017.0126. Epub 2018 Feb 27. PMID: 29485905.
