W przebiegu ciąży czynnikami negatywnie wpływającymi na rozwój płodu są między innymi czynniki zależne od matki, takie jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu, niepełnowartościowa dieta, otyłość. Niezależnym czynnikiem wpływającym na rozwój płodu są również zaburzenia psychiatryczne ciężarnej. Niezależnie od postaci zaburzenia, zwiększa ono ryzyko poronienia, niskiej masy urodzeniowej dziecka, wad wrodzonych, martwych urodzeń oraz śmierci noworodków. Zwiększa się również ryzyko przedwczesnego porodu. Zauważono, że dzieci urodzone przedwcześnie w wieku dorosłym częściej chorują na depresję, chorobę afektywną dwubiegunową lub schizofrenię.
10% wszystkich ciężarnych kobiet choruje na depresję. 30% przypadków depresji okołoporodowej rozpoczyna się już w trakcie ciąży. Ryzyko depresji w tym okresie jest większe, gdy kobieta wcześniej miała już epizod depresyjny lub gdy choruje na chorobę afektywną dwubiegunową. Zdrowie psychiczne kobiety w ciąży wpływa na ryzyko powikłań okołoporodowych, dobrostan dziecka oraz jego rozwój w przyszłości. Nieleczona depresja prowadzi do zaniedbywania przez kobietę swoich potrzeb, w tym opieki okołoporodowej. Po porodzie zwiększa się ryzyko zaniedbywania potrzeb dziecka oraz stosowania wobec niego przemocy.
U kobiet chorujących na depresję okołoporodową daje się zauważyć obniżoną jakość życia oraz pogorszenie funkcjonowania społecznego. W trakcie ciąży i po porodzie częściej pojawiają dysfunkcje seksualne. Utrudnione jest ponadto budowanie więzi matka-dziecko, często z powodu mniejszej dostępności emocjonalnej kobiet, co ma również negatywne konsekwencje w późniejszym życiu dziecka. W przedziale wiekowym 0-3 lat u dzieci kobiet z depresją okołoporodową występuje opóźnienie rozwoju funkcji poznawczych, językowych oraz pogorszenie jakości snu. Zauważono również, że partnerzy kobiet z depresją okołoporodową częściej zapadają na epizod depresyjny niż populacja ogólna.
Większość zaburzeń psychiatrycznych w okresie okołoporodowym (ok. 80%) to choroby afektywne, głównie depresja. Innym występującym w tym czasie zaburzeniem może być epizod psychotyczny. Doświadcza go 1-2 ciężarnych na 1000, jednak wśród kobiet u których zdiagnozowano przed ciążą chorobę afektywną dwubiegunową, aż co piąta z nich będzie miała epizod psychotyczny, który może trwać również po zakończeniu ciąży. Negatywne konsekwencje tego stanu dla kobiety oraz dziecka są podobne do tych w przypadku depresji, jednak często z powodu zmniejszenia krytycyzmu może dochodzić również do zachowań nieprzewidywalnych, impulsywnych, bezpośrednio zagrażających zdrowiu mamy oraz dziecka.
Dlatego ważne jest, aby w trakcie planowania ciąży, jej trwania, okresie okołoporodowym oraz do 6 miesięcy po porodzie specjaliści zwracali szczególną uwagę na stan zdrowia psychicznego pacjentek. Współpraca lekarzy ginekologów, lekarzy psychiatrów oraz innych specjalistów pracujących z kobietami w tym okresie jest kluczowa dla kompleksowego reagowania na potrzeby związane ze zdrowiem psychicznym. Taki zespół może zastosować skuteczne oraz bezpieczne metody psychoterapuetyczne oraz farmakoterapeutyczne w celu pomocy kobietom w tym okresie.
Stosowane metody terapeutyczne będą omawiane w kolejnych postach.
https://instagram.com/dr.marciniwanski?utm_medium=copy_link
Literatura:
1.The Maudsley Prescribing Guidelines in Psychiatry 13th Edition. 2018, 599-605
2.Consequences of maternal postpartum depression: A systematic review of maternal and infant outcomes, Womens Health (Lond). 2019; 15
3.Perinatal risks of untreated depression during pregnancy, Can J Psychiatry. 2004 Nov;49(11):726-35
4.Impact of maternal depression on pregnancies and on early attachment, Infant Ment Health J. Jul-Aug 2014;35(4):354-65
5.Impact of Postpartum Mental Illness Upon Infant Development, Curr Psychiatry Rep. 2017 Nov 6;19(12):100
6.Untreated prenatal maternal depression and the potential risks to offspring: a review, Arch Womens Ment Health. 2012 Feb;15(1):1-14