ADHD i kary cielesne? Polska jest nadal w ogonie Europy pod względem rozpoznawania i leczenia ADHD. Prym od dziesiątków lat wiodą Stany Zjednoczone, gdzie świadomość zaburzenia i opcje terapeutyczne są nieporównywalnie lepiej rozwinięte. Ale jak za chwilę zobaczycie, historia lubi zataczać koło i ADHD to też dotyczy.
Kary cielesne w ADHD: „Nasi ojcowie stosowali pasek”
W czasie niedawnego przesłuchania Roberta F. Kennedy’ego, nominata na ministra zdrowia w nowym rządzie USA, senator Tommy Tuberville z partii republikańskiej stwierdził: „Mamy problem z deficytem uwagi w tym kraju… Kiedy ty i ja dorastaliśmy, nasi rodzice nie dawali nam leków, używali pasów i lali w tyłek… Obecnie dajemy im (dzieciom) Adderall i Ritalin. Są jak cukierki na kampusach uniwersyteckich i licealnych”.
Zobacz także: Odsetek dzieci zdiagnozowanych z ADHD w USA przekroczył 11%
W odpowiedzi, nowy minister zdrowia USA R.F. Kennedy stwierdził, że 15% Amerykanów przyjmuje leki na ADHD i że „stosuje się za dużo leków” — stymulantów, SSRI, benzodiazepin, w leczeniu zaburzeń psychicznych. Zasugerował w ten sposób, że zdrowszym rozwiązaniem do przyjmowania leków są kary cielesne.
ADHD i dyscyplina fizyczna: czy kary cielesne pomagają czy szkodzą?
W kontekście powyższych wypowiedzi warto przyjrzeć się, co mówi nauka na temat skutków kar cielesnych u dzieci z ADHD oraz jakie strategie wychowawcze rzeczywiście mogą im pomóc.
Osoby z ADHD mają inne wzorce funkcjonowania neurobiologicznego niż ich neurotypowi rówieśnicy. Badania wskazują, że ich układ nerwowy działa w sposób, który sprawia, że impulsywność, trudności z kontrolą emocji i koncentracją są bardziej widoczne. Kara fizyczna nie tylko NIE POMAGA w opanowaniu tych trudności, ale może je znacząco pogłębiać.
Zobacz także: Leczenie dzieci i nastolatków z ADHD w USA
Dzieci z ADHD a kary cielesne — badania
Z badań wynika, że dzieci z ADHD częściej doświadczają surowej dyscypliny niż ich rówieśnicy, co niestety prowadzi do negatywnych konsekwencji. Uderzenia, krzyki i inne formy surowego wychowania zwiększają poziom stresu i mogą pogłębiać problemy z samoregulacją, co skutkuje jeszcze większą impulsywnością i trudnościami w zachowaniu. Rzeczywiście, część dzieci podda się takiemu „wychowaniu” i dostosuje się, płacąc za to w przyszłości depresją i nerwicami. Druga część jednak, u której kary nasilą dysregulację emocji, będzie szukać „ukojenia” w narkotykach i konfliktach z prawem.
Badania długoterminowe wskazują bowiem, że dzieci, które doświadczają kar cielesnych, częściej rozwijają objawy lękowe, depresję oraz mają większe trudności w relacjach społecznych. Zamiast uczyć dzieci kontroli nad swoimi emocjami, kary fizyczne wzmacniają mechanizm „walki lub ucieczki”, który jest już nadmiernie aktywny u osób z ADHD. W efekcie dzieci te mogą stać się jeszcze bardziej pobudzone lub całkowicie zamknąć się w sobie.
Czytaj także: Zarządzanie czasem przez dzieci z ADHD
Jak skutecznie wspierać dzieci z ADHD?
Zamiast stosowania kar cielesnych, zalecamy metody oparte na pozytywnej dyscyplinie. Skuteczne strategie to m.in.:
1. Trening umiejętności regulacji emocji – terapie, takie jak Dialektyczna Terapia Behawioralna (DBT), uczą dzieci, jak rozpoznawać i regulować swoje emocje w sposób zdrowy i konstruktywny.
2. Konsekwentne, ale łagodne podejście – dzieci z ADHD potrzebują jasnych zasad, ale również wsparcia w ich przestrzeganiu. System nagród i pochwał często sprawdza się lepiej niż kary.
3. Wsparcie w zakresie samoregulacji – techniki oddechowe, ćwiczenia mindfulness czy strategie poznawczo-behawioralne pomagają dzieciom lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami i impulsywnością.
Czytaj także: Dzieci z ADHD w szkole – 12 strategii dla nauczycieli
4. Farmakoterapia jako narzędzie wspierające – liczne badania, w tym meta-analiza z The Lancet Psychiatry, potwierdzają, że leki stosowane w ADHD skutecznie redukują objawy nadpobudliwości i impulsywności, co może wspomagać proces wychowawczy.
5. Wsparcie rodziców i psychoedukacja – rodzice dzieci z ADHD często sami doświadczają stresu i frustracji. Programy treningowe dla rodziców, które uczą strategii radzenia sobie z trudnymi zachowaniami, mogą znacząco poprawić relację z dzieckiem i efektywność wychowania.
Kary cielesne szkodzą dzieciom z ADHD
Nie ma żadnych dowodów na to, że kary cielesne pomagają dzieciom z ADHD w nauce dyscypliny. Wręcz przeciwnie – badania jednoznacznie pokazują, że mogą one powodować długoterminowe szkody, nasilając problemy emocjonalne i behawioralne. Zamiast tego warto stosować metody oparte na pozytywnej dyscyplinie, które wspierają rozwój samoregulacji i umiejętności społecznych.
ADHD wymaga zrozumienia, a nie surowszej kary. Wspierające środowisko, odpowiednia terapia i edukacja są kluczowe, by dzieci mogły osiągać sukcesy – nie tylko w szkole, ale i w całym życiu.
