Naukowcy odkryli, że część pacjentów z ADHD wykazuje oznaki narcystycznych zaburzeń osobowości. Według badania cechy narcystyczne były szczególnie związane z objawami nadpobudliwości i impulsywności w ADHD, a nie nieuwagi.
Narcyzm a ADHD
ADHD to najczęstsze zaburzenie neurorozwojowe, które często prowadzi do trudności w sferze społecznej, emocjonalnej i zawodowej. Z drugiej strony narcyzm to złożona cecha osobowości. Obejmuje wygórowane poczucie własnej wartości i głęboką potrzebę podziwu. Narcyzm wielkościowy charakteryzuje się jawnym wyrażaniem wyższości, dominacji i poczucia większych uprawnień. Osoby z narcyzmem wielkościowym często wykazują wysoką samoocenę, pewność siebie, pragnienie uwagi oraz podziwu.
Natomiast narcyzm wrażliwy obejmuje bardziej ukrytą formę narcyzmu. Cechuje się wrażliwością na krytykę, uczuciem nieadekwatności i ciągłą potrzebą zapewnienia. Osoby z narcyzmem wrażliwym często doświadczają intensywnego wstydu, lęku i depresji. Mogą też reagować defensywnie lub odwrotnie – wycofywać się w odpowiedzi na zagrożenia dla ich samooceny.
Odkryto sposób na poprawę funkcji wykonawczych w ADHD. Dowiedz się więcej na PsychiatraPlus.pl
Poprzednie badania podkreśliły istotne powiązania między ADHD a różnymi zaburzeniami osobowości. W tym zaburzeniami osobowości typu borderline, zaburzeniami schizotypowymi, antyspołecznymi czy histrionicznymi. Spośród nich wyróżnia się narcystyczne zaburzenie osobowości ze względu na jego potencjalny wpływ na regulację samooceny i funkcjonowanie interpersonalne.
Jak wskazują badacze, zrozumienie związku narcystycznych zaburzeń osobowości z ADHD może dać cenne informacje na temat skuteczniejszego leczenia tych pacjentów.
Narcystyczne zaburzenie osobowości w ADHD – badanie
Pomimo istniejącej wiedzy na temat współistnienia ADHD i zaburzeń osobowości, niewiele naukowców analizowało konkretny związek między ADHD a cechami narcystycznymi. Nowe badanie miało na celu wypełnienie tej luki.
Badacze postanowili ocenić rozpowszechnienie zaburzeń narcystycznych u dorosłych pacjentów z ADHD. Analizowali również ich powiązanie z konkretnymi objawami zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Wyniki badania opublikowano w Journal of Psychiatric Research.
W badaniu wzięło udział 164 dorosłych osób ze zdiagnozowanym ADHD, którzy szukali możliwości leczenia w wyspecjalizowanej jednostce dla dorosłych z ADHD i zaburzeniami osobowości typu borderline. 63,4% z nich stanowiły kobiety ze średnią wieku 36,5 roku.
W badaniu uwzględniono tylko tych, którzy spełniali określone kryteria włączenia. Mieli co najmniej 18 lat, potwierdzoną diagnozę ADHD i wyrazili świadomą zgodę na wykorzystanie ich danych dotyczących zdrowia.
Do oceny ADHD wśród pacjentów badacze wykorzystali ADHD Child Evaluation Plus (ACE+) – półustrukturyzowany wywiad diagnostyczny, który uwzględnia kryteria zarówno z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10), jak i Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).
Ponadto uczestnicy z objawami zaburzeń osobowości typu borderline i narcystycznego zostali poddani ocenie przy użyciu Structured Clinical Interview for DSM-IV Personality Disorders dostosowanego do DSM-5 (SCID). Cechy narcystyczne mierzono przy użyciu dwóch narzędzi samooceny: Narcissistic Personality Inventory (NPI) i Pathological Narcissism Inventory – Brief form (PNI).
W badaniu zebrano także dane na temat różnych innych zaburzeń psychicznych, w tym ciężkiej depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń ze spektrum autyzmu i zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. Informacje demograficzne uczestników, takie jak wiek, płeć, poziom wykształcenia, status zatrudnienia i stan cywilny również zostały odnotowane.
Czytaj także: Prawdopodobieństwo wystąpienia spektrum autyzmu u rodzeństwa
Część osób z ADHD ma narcystyczne zaburzenia osobowości
Badanie wykazało, że 9,5% pacjentów z ADHD miało narcystyczne zaburzenie osobowości, co jest częstością znacznie wyższą niż szacunki populacji ogólnej wynoszące około 1%. Ponadto cechy narcystyczne, mierzone za pomocą PNI, wykazały silne powiązania z objawami ADHD związanymi z nadpobudliwością i impulsywnością, ale nie z objawami nieuwagi.
Cechy narcystyczne miały związek również z lękiem, depresją i niższą jakością życia pacjentów. Co więcej, narcystyczna podatność była szczególnie skorelowana z dysregulacją emocji, historią hospitalizacji, próbami samobójczymi i samookaleczeniem bez zamiaru samobójstwa. Te powiązania utrzymywały się nawet po uwzględnieniu obecności zaburzenia osobowości typu borderline, co sugeruje, że narcystyczna podatność ma wyjątkowy wpływ na kliniczną „ciężkość” ADHD.
„Osoby z ADHD bardzo często rozwijają różnego rodzaju zaburzenia osobowości. Wśród nich pojawia się również narcystyczne zaburzenie osobowości. Jest ono charakterystyczne dla osób, które częściej mają wysokie poziomy energii. Jeśli taka osoba dodatkowo ma wysoką inteligencję, bardzo szybko orientuje się, że jest w stanie wiele w życiu osiągnąć. Człowiek do osiągnięcia sukcesu w życiu potrzebuje bowiem właśnie energii i inteligencji” – komentuje doktor hab. n. med. Jarosław Jóźwiak.
Czytaj także: Leki na ADHD zmniejszają ryzyko samobójstwa u osób z zaburzeniem borderline
Cechy narcystyczne u pacjentów z ADHD – dalsze badania
Przyszłe badania powinny mieć na celu uwzględnienie bardziej zróżnicowanych i reprezentatywnych prób, ze zrównoważonym rozkładem płci i szerszą oceną różnych zaburzeń osobowości. Badania longitudinalne mogą również pomóc wyjaśnić trajektorie rozwojowe i związki przyczynowo-skutkowe między ADHD, cechami narcystycznymi i powiązanymi wynikami psychospołecznymi. Ponadto zbadanie neurobiologicznych podstaw tych powiązań może zapewnić głębszy wgląd we wspólne mechanizmy napędzające te złożone interakcje.
