Kolejne badanie wskazuje na szkodliwość palenia. Tym razem naukowcy odkryli, że palenie papierosów powoduje kurczenie i przedwczesne starzenie się mózgu. Ten stan jest nieodwracalny nawet po rzuceniu palenia.
„Do niedawna naukowcy przeoczali negatywny wpływ palenia papierosów na mózg. Po części dlatego, że skupiali się na ogromnych skutkach palenia, które wpływały na płuca i serce” – stwierdza autorka badania Laura J. Bierut z fundacji Alumni Endowed, profesorka psychiatrii.
Tymczasem badania przeprowadzone przez naukowców z Washington University School of Medicine w St. Louis wykazały, że palenie może zmniejszać mózg. Odkrycie opublikowane w Biological Psychiatry: Global Open Science pomaga wyjaśnić, dlaczego palacze są narażeni na znaczne pogorszenie funkcji poznawczych i chorobę Alzheimera.
Czytaj także: Palenie może zwiększać ryzyko problemów z pamięcią
Objętość mózgu a palenie papierosów
Szkodliwość palenia papierosów jest znana od lat. Do tej pory badania wykazały, że objętość mózgu jest negatywnie powiązana z paleniem papierosów. Jednak wciąż toczyła się debata na temat tego, czy to palenie powoduje zmniejszenie objętości mózgu, czy też mniejsza objętość mózgu sprzyja paleniu.
Czytaj także: Tarczyca a mózg – wpływ nadczynności tarczycy na objętość struktur mózgu
Palenie papierosów a genetyka
Naukowcy od dawna wiedzieli, że palenie i mniejsza objętość mózgu są ze sobą powiązane. Nie potrafili jednak ustalić przyczyn tej korelacji. Wzięli więc pod uwagę jeszcze trzeci czynnik: genetykę.
Zarówno wielkość (objętość) mózgu, jak i zachowania związane z paleniem są dziedziczne. Część predyspozycji do palenia tytoniu można przypisać genom. Wiadomo zatem, że posiadanie pewnych genów zwiększa szansę na zostanie osobą palącą. Niemniej związek przyczynowo-skutkowy między genami, a paleniem nie został do tej pory ustalony.
Aby rozwikłać powiązanie między genami, mózgiem i zachowaniem, badacze przeanalizowali dane pochodzące z brytyjskiego biobanku. Publicznie dostępna biomedyczna baza danych zawierała informacje genetyczne, zdrowotne i behawioralne pół miliona ludzi – głównie Europejczyków.
Badanie związku palenia papierosów z objętością mózgu palaczy i ich genetyką
Ponad 40 000 dawców materiału biologicznego z brytyjskiego biobanku było poddanych obrazowaniu mózgu. Jego wyniki pozwoliły określić objętości mózgu badanych. Dzięki temu zespół badawczy przeanalizował objętość mózgu, historię palenia i ryzyko genetycznego palenia u aż 32 094 osób.
Czytaj także: Palenie papierosów w ciąży pogarsza szanse szkolne dziecka
Wyniki badania trzech czynników
Okazało się, że każda para czynników jest ze sobą powiązana: historia palenia i objętość mózgu, ryzyko genetyczne palenia i historia palenia oraz ryzyko genetyczne związane z paleniem i objętość mózgu.
Co więcej, związek między paleniem a objętością mózgu zależał od liczby wypalanych papierosów. Im więcej paczek dziennie paliła osoba, tym mniejsza była objętość jej mózgu.
Gdy wszystkie trzy czynniki rozważono łącznie, związek między genetycznym ryzykiem palenia a objętością mózgu zniknął. Natomiast związek między każdym z nich, a aktywnym paleniem papierosów pozostał znamienny statystycznie.
Stosując podejście statystyczne zwane analizą mediacji, naukowcy ustalili sekwencję zdarzeń. Predyspozycje genetyczne prowadzą do palenia, a palenie papierosów kurczy mózg.
Czytaj także: Palenie papierosów i ADHD
Palenie papierosów kurczy mózg
„Brzmi źle i jest źle” – stwierdziła Laura J. Bierut, autorka badania.
„Zmniejszenie się objętości mózgu jest związane z procesem starzenia się. Zarówno starzenie się, jak i palenie tytoniu są więc czynnikami ryzyka demencji” – tłumaczy.
Niestety kurczenie się mózgu wydaje się procesem nieodwracalnym. Analizując dane dotyczące osób, które rzuciły palenie wiele lat wcześniej, naukowcy odkryli, że ich mózgi pozostały trwale mniejsze niż u osób, które nigdy nie paliły.
„Nie można cofnąć szkód, które już zostały wyrządzone, ale można uniknąć powodowania dalszych negatywnych konsekwencji” – podkreśla autor badania Yoonhoo Chang.
„Jest jedna rzecz, którą możesz zmienić, aby zapobiec starzeniu się mózgu i narażaniu się na zwiększone ryzyko demencji. Rzuć palenie” – dodaje.
Wnioski z badania
W badaniu przeanalizowano dane od ponad 32 000 osób z brytyjskiego biobanku. Dane te obejmowały genom, historię palenia i objętość mózgu. Analiza ujawniła bezpośredni związek między paleniem, predyspozycjami genetycznymi i zmniejszoną objętością mózgu.
Wykonane badanie dostarcza istotnych informacji na temat długoterminowych neurologicznych konsekwencji palenia i znaczenia zaprzestania palenia. Odkrycie to podkreśla również, że palenie jest czynnikiem ryzyka otępienia. Wskazuje na jego szkodliwy i nieodwracalny wpływ na zdrowie mózgu.
Dobra wiadomość jest taka, że rzucenie palenia zapobiega dalszej utracie tkanki mózgowej. Mimo to rzucenie palenia nie przywraca mózgu do jego pierwotnej wielkości. Naukowcy twierdzą, że mózg człowieka w naturalny sposób traci objętość z wiekiem, ale palenie skutecznie powoduje przedwczesne starzenie się mózgu.