Wpływ leków przeciwdepresyjnych na przyrost masy ciała

Czy przyrost masy ciała może być efektem leczenia przeciwdepresyjnego? Osoby z zaburzeniami nastroju mają często reagują na swoje dolegliwości psychiczne zmieniając zwyczaje żywieniowe – albo “zajadają swoje problemy”, tzn. dążą do poprawy nastroju poprzez wydzielenie endorfin (dzięki czemu czują się nieco lepiej), w dodatku najczęściej spożywając pokarmy wysokokaloryczne (np. słodycze), albo wprost przeciwnie, pod wływem wydzielanych hormonów stresu, nie są w stanie jeść (zwiększone pod wpływem stresu wydzielanie kwasu żołądkowego powoduje bóle brzucha, biegunki, czasem wymioty).

W ten sposób w przebiegu zaburzeń nastroju masa ciała człowieka zmienia się. W świetle najnowszych badań wydaje się jednak, że jeśli chodzi o związek otyłości z depresją, to z pewnością otyłość powoduje depresję, natomiast depresja raczej nie prowadzi do otyłości (nawet, jeśli powoduje pewien przyrost masy ciała, ale tak duży, bo powodować otyłość). Jednocześnie osoby z zaburzeniami nastroju obawiają się, czy leczenie, które otrzymają nie może zwiększać masy ciała.

Najprostszym wyjaśnieniem faktu, dlaczego może zmieniać się masa ciała człowieka przyjmującego leki przeciwrepresyjne jest fakt, że jeśli dotąd dana osoba pod wpływem obniżonego nastroju nie mogła jeść, a po zadziałaniu leku może w końcu zacząć spożywać pokarmy, to może przytyć. I na odwrót. Jeśli dotąd więcej jadła, a teraz nie musi w ten sposób poprawiać swojego nastroju – może chudnąć. Istnieje też jednak drugi, bardziej bezpośredni efekt, tzn. zmiana metabolizmu pod wpływem leków przeciwdepresyjnych.

Badania

Niedawno opublikowano metaanalizę, która starała się odpowiedzieć na pytanie, jaki jest wpływ leków przeciwdepresyjnych na masę ciała pacjenta. Jej autorzy przeanalizowali 27 badań obejmujących dzieci i osoby dorosłe przyjmujące leki przeciwdepresyjne.

Stwierdzono, że lekami, które mogą powodować przyrost masy ciała są:

• leki trójcykliczne (np. imipramina, klomipramina, amitryptylina) – przyrost masy ciała o ok. 3 kg w ciągu kilku-kilkunastu lat
• leki tetracykliczne (mirtazapina) – przyrost masy ciała o ok. 5 kg w ciągu kilku lat
• paroksetyna – przyrost masy ciała o ok. 3 kg w ciągu kilku lat
• citalopram – przyrost masy ciała o ok. 2 kg w ciągu kilku lat

W przypadku leków z grupy SSRI efekt ten był minimalny i najczęściej nie był znamienny statystycznie. Co istotne, w przypadku jednego leku, bupropionu, dochodziło do spadku masy ciała o ok. 3 kg.

Podsumowując, z pewnością w przypadku większości leków przeciwdepresyjnych (z grupy SSRI, które stanowią najczęściej przepisywane leki przeciwdepresyjne), ryzyko przyrostu masy ciała jest minimalne i z pewnością nie uzasadnia obaw pacjentów. Prawidłowa dieta i aktywność fizyczna jest w stanie skompensować ewentualny minimalny efekt leku. Co więcej, u pacjentów wyrażających największe obawy dotyczące tej sfery, można zastosować bupropion, który nie tylko nie spowoduje przyrostu masy ciała, ale wręcz może wywołać spadek masy pacjenta.