Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) należy to tzw. trzeciej fali behawioryzmu. Jest terapią opartą na jasnym, spójnym protokole leczenia. Łączy ze sobą element poznawczy, czyli nacisk na zmiany, z uważnością, samowspółczuciem i akceptacją. Ważnym komponentem terapii jest także trening umiejętności.
Czym jest terapia dialektyczno-behawioralna
Początkowo, Marsha Linehan (twórczyni nurtu) kierowała terapię DBT do kobiet z zaburzeniami z pogranicza borderline. Niemniej ponad dwie dekady badań potwierdziły skuteczność terapii w leczeniu depresji, zaburzeń odżywania, (anoreksja, bulimia, otyłość), dystymii, zespołu stresu pourazowego czy wszelkiego rodzaju uzależnień.
Z elementów terapii DBT może korzystać właściwe każdy, kto ma problem z dysregulacją emocji.
Terapia ta świetnie sprawdza się w pracy z dorosłymi i młodzieżą z ADHD. Już dziś wiadomo, że wielu z nich cierpi z powodu większej pobudliwości emocjonalnej, impulsywnego odczuwania czy niskiej tolerancji frustracji.
Elementy terapii DBT
Terapia DBT składa się z 4 trybów leczenia:
– psychoterapii indywidualnej,
– grupowych treningów umiejętności,
– osobistego treningu telefonicznego,
– spotkań konsultacyjnych zespołu terapeutycznego.
Całe DBT, w tym trening umiejętności DBT, kładzie ogromny nacisk na rolę trudności w regulacji emocji – tych pod i poza kontrolą – oraz trudności w zachowaniu. Ogólnym celem treningu jest pomoc pacjentom w zmianie wzorców emocjonalnych, poznawczych, interpersonalnych, behawioralnych (zachowania) powiązanych z trudnościami życiowymi.
Czytaj także: ADHD, borderline i terapia DBT
Trening umiejętności DBT
Treningi umiejętności DBT dzieli się na 4 moduły:
- Uważność
- Skuteczność interpersonalna
- Regulacja emocji
- Umiejętności związane z tolerancją dolegliwości psychicznych
W przypadku treningu umiejętności młodzieży istnieje jeszcze piąty moduł “podążanie środkową drogą”
Pierwszy moduł uczy zdolności świadomego doświadczania zdarzeń oraz obserwowania siebie z ciekawością, bez osądzania i efektywnego uczestniczenia w danej chwili. Uważność zwiększa bowiem tolerancję dyskomfortu, rozwija umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Skutecznie zmniejsza także ryzyko kolejnych, poważnych epizodów depresji. Ogranicza ból przewlekły, koi emocje, uczy oddzielać krytykę (osądy) od tego, czego doświadcza pacjent.
Drugi moduł kształci umiejętności związane ze skutecznością interpersonalną, bo wielu pacjentów doświadcza trudności w relacjach partnerskich i przyjacielskich. Dlatego w tej części skupiamy się na umiejętnym osiąganiu celów, nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji oraz kończeniu relacji destrukcyjnych. Pacjent uczy się, jak z szacunkiem traktować siebie, z jaką siłą odmawiać, prosić i mieć realny wpływ na swoje zachowanie.
Moduł trzeci obejmuje wszelkie umiejętności związane z regulacją emocji. Rozpoznawanie, opisywanie, nazywanie, unikanie i właściwe postępowanie w przypadku pojawienia się danej emocji są tutaj absolutną podstawą, by móc zrozumieć własne “ja” i znacznie poprawić komfort funkcjonowania.
Ostatni – czwarty moduł – to umiejętności związane z tolerancją dolegliwości psychicznych. Wielu pacjentów z dysregulacją emocji nadużywa substancji psychoaktywnych, rani się, okalecza czy sięga po inne, problemowe impulsywne zachowania, chcąc w nieadaptacyjny sposób rozwiązać swoje trudności.
By przeciwdziałać tym zachowaniom, czwarty moduł uczy skutecznych, adaptacyjnych kompetencji takich jak przetrwanie kryzysu, umiejętności służące opanowaniu pobudzenia, odwracanie uwagi, samouspokojenie czy umiejętności związanie z akceptacją rzeczywistości.
Rolą trenerów jest jak najbardziej optymalne zwiększenie zdolności pacjentów, wpieranie ich i zachęcanie do ćwiczeń. Cały trening przebiega w życzliwej, wspierającej i uprawomocniającej grupę atmosferze. Trening umiejętności, jak i cała terapia DBT to bardzo obiecująca, precyzyjna i wyczerpująca możliwości forma terapii oraz interwencji w obszarze działań zdrowia psychicznego.