Przegląd badań empirycznych przeprowadzony przez Leichsenringa i jego współpracowników potwierdza skuteczność terapii psychodynamicznej (PDT) w leczeniu zaburzeń psychicznych u dorosłych. PDT może mieć wyższą skuteczność niż inne nurty terapeutyczne.
Czym jest terapia psychodynamiczna i jak działa?
Terapia psychodynamiczna (PDT) jest jedną z najstarszych i najbardziej znanych form psychoterapii. Opiera się na założeniu, że problemy psychiczne wynikają z nieświadomych konfliktów, przeniesień i mechanizmów obronnych. PDT ma na celu uświadomienie i rozwiązanie tych konfliktów, poprawę samoświadomości i funkcjonowania pacjenta oraz zwiększenie jego zdolności radzenia sobie z emocjami i relacjami z innymi ludźmi.
PDT jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Są nimi depresja, lęk, zaburzenia osobowości, zaburzenia związane z traumą czy zaburzenia odżywiania.
Czytaj także: Depresja młodzieży: leki czy psychoterapia?
Kontrowersje i krytyka wokół skuteczności PDT
Pomimo długiej historii i popularności PDT, jej skuteczność jako terapii opartej na dowodach była często kwestionowana i krytykowana. Zarzucano jej brak empirycznego poparcia, niską jakość badań, słabą wielkość efektu czy brak długoterminowych zmian. W odpowiedzi na te zarzuty zwolennicy PDT podjęli wiele wysiłków, aby udowodnić jej wartość naukową i kliniczną. Przeprowadzono systematyczne przeglądy, metaanalizy, badania randomizowane kontrolowane (RCT) i badania porównawcze z innymi formami terapii.
Czytaj także: Terapia metapoznawcza jako antidotum na ruminacje
Nowe badanie potwierdza wartość PDT
W artykule “The status of psychodynamic psychotherapy as an empirically supported treatment for common mental disorders – an umbrella review based on updated criteria” Leichsenring i jego współpracownicy (2023) dokonali systematycznego przeglądu 406 badań z randomizacją i porównawczych prób klinicznych. Przegląd ten miał na celu ocenę skuteczności terapii psychodynamicznej (PDT) w leczeniu powszechnych zaburzeń psychicznych u dorosłych. Autorzy przedstawili wnioski z analizy danych, uwzględniając zarówno skuteczność, jak i efektywność, koszty i mechanizmy zmian związanych z PDT.
Czytaj także: Terapia internetowa jest bardziej skuteczna od kontaktu z terapeutą
Metodologia i kryteria oceny badan nad PDT
Metodologia artykułu opierała się na zaktualizowanym modelu oceny terapii opartych na dowodach (EST). Zakładał on uwzględnienie metaanaliz badań randomizowanych kontrolowanych (RCT) opublikowanych w ciągu ostatnich dwóch lat. Autorzy dokonali podziału badań na pięć kategorii, odpowiadających specyficznym zaburzeniom: depresja, lęk, zaburzenia osobowości, zaburzenia związane z traumą i zaburzenia odżywiania. W każdej kategorii autorzy omówili wyniki metaanaliz, porównując PDT z innymi formami terapii, takimi jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i farmakoterapia. Autorzy ocenili jakość metaanaliz i badań pierwotnych. Zastosowali oni zaktualizowane kryteria EST, takie jak wielkość efektu, ryzyko błędu, niespójność, pośredniość, niedokładność, błąd publikacji i wierność terapii. Do oceny jakości dowodów zastosowali system GRADE.
Czytaj także: Terapia przez połączenie wideo – czy to działa?
Wyniki i wnioski
Autorzy artykułu wykazali, że PDT jest terapią opartą na dowodach dla powszechnych zaburzeń psychicznych. Na podstawie dowodów wysokiej jakości w przypadku depresji i zaburzeń z somatyzacją oraz dowodów umiarkowanej jakości w przypadku lęku i zaburzeń osobowości autorzy stwierdzili, że PDT jest skuteczniejsza niż warunki kontrolne (zarówno nieaktywne, jak i aktywne).
Terapia psychodynamiczna zmniejsza objawy, osiągając klinicznie istotne wielkości efektu. Ponadto, na podstawie dowodów umiarkowanej jakości, autorzy sugerowali, że PDT jest równie skuteczna co inne terapie aktywnie stosowane w tych zaburzeniach.
Według aktualnych doniesień PDT wykazuje długoterminowe efekty, poprawę funkcjonowania, efektywność działania, efektywność kosztową i wpływ na mechanizmy zmiany w zaburzeniach psychicznych (wymienionych wyżej).
Czytaj także: Empatia jako supermoc terapeuty
Rekomendacje i ograniczenia
Zespół badawczy zauważył, że pewne ograniczenia w niektórych obszarach badawczych. Były to ryzyko błędu i niedokładność, które są jednak porównywalne z tymi występującymi w innych terapiach opartych na dowodach. W związku z tym, zgodnie ze zaktualizowanym modelem EST, autorzy rekomendują stosowanie PDT w leczeniu powszechnych zaburzeń psychicznych.